Cách để gạo Việt Nam nâng tầm thế giới sau COVID-19

Gạo Việt vẫn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực trong bối cảnh dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ. Thông tin từ Bộ Công Thương cho biết, dịch COVID-19 diễn biến phức tạp trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2021 vẫn tiếp tục tăng cao so với cùng kỳ của năm 2020. Điều đặc biệt, tốc độ tăng trưởng là cao nhất trong 10 năm qua.

Tiêu biểu, xuất khẩu gạo việt Nam cũng nhận về nhiều tin vui. Mặc dù lượng gạo Việt xuất khẩu giảm 10, 8% nhưng giá lại tăng 1,2% so với cùng kỳ 2020. Tuy nhiên, sau khi đại dịch kết thúc, liệu tình hình xuất khẩu có trở nên bất ổn hay không? Theo các chuyên gia trong ngành, gạo Việt muốn vươn tầm thế giới cần thay đổi tư duy đã cũ về an ninh lương thực. Đừng chỉ tập trung vô số lượng mà quên mất đầu tư về chất lượng và an toàn thực phẩm.

Thế nào là an ninh lương thực quốc gia?

An ninh lương thực hay an ninh lương thực quốc gia được hiểu là sự đảm bảo của mỗi quốc gia về nguồn cung cấp lương thực cho người dân để hạn chế và đẩy lùi tình trạng thiếu lương thực, nạn đói và tình trạng phụ thuộc vào nguồn lương thực nhập khẩu. Theo định nghĩa của FAO thì An ninh lương thực là mọi người có quyền tiếp cận các thực phẩm một cách an toàn, bổ dưỡng, đầy đủ mọi lúc mọi nơi để duy trì cuộc sống khỏe mạnh và năng động.

Ngoài lúa gạo, an ninh lương thực còn là dinh dưỡng

Theo nhiều chuyên gia, để gạo Việt vươn tầm thế giới, cần thực hiện cuộc cách mạng về chất lượng. Trong đó, đổi mới tư duy về “an ninh lương thực” là khâu đột phá. Việc xuất khẩu gạo Việt thời gian qua bị “trễ” vào các thời điểm vàng. Đồng thời, giá chủ yếu xuất phát từ tư duy “an ninh lương thực” kiểu cũ. Theo ông Trần Anh Thư – Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, trước đây “an ninh lương thực” được hiểu là gạo nên có lúc mặt hàng này bị trì hoãn xuất khẩu. Các nghiên cứu mới đã chỉ ra “an ninh lương thực” không chỉ là gạo nói riêng. Mà đó còn là dinh dưỡng nói chung. “Bên cạnh tinh bột, còn là rau, trái cây, thịt, cá… và cả hệ sản xuất bền vững cho đất” – ông Thư nhấn mạnh.

Thực tế vài năm gần đây, gạo đã giảm nhiều trong khẩu phần ăn của đại đa số người dân. Vì thế, chỉ mỗi vụ Đông Xuân, sau khi cân đối nhu cầu lương thực, giống cho vụ sau… Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) vẫn còn thừa khoảng 3 triệu tấn lúa cần xuất khẩu. Với nhiều tỉnh có khả năng sản xuất 3 vụ lúa, ĐBSCL gần như có lúa quanh năm. Ông Lê Thanh Tùng – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) – chia sẻ: “Bình quân, mỗi tháng nơi đây có 100.000 – 500.000ha lúa vào độ thu hoạch. Chỉ có khoảng 4 tháng thu hoạch với diện tích thấp nhất là 100.000ha/tháng, 8 tháng còn còn lại thu hoạch bình quân 500.000ha/tháng”.

Gạo Việt cần nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm

GS.TS Võ Tòng Xuân nhấn mạnh: “Để vươn ra biển lớn, gạo Việt cần đầu tư hơn về chất lượng và an toàn thực phẩm. Bên cạnh việc kiểm soát lượng phân, thuốc bảo vệ thực vật, rất cần quy hoạch lại vùng trồng lúa tuân thủ nguyên tắc thuận thiên như Nghị quyết của Chính phủ, theo 3 phân vùng sinh thái”.

Tập trung trồng lúa ven ĐBSCL, chất lượng gạo Việt được nâng cao

Chỉ tập trung trồng lúa tại vùng 1. Tức ven Đồng bằng sông Cửu Long, nơi có nguồn nước ngọt dồi dào, ít chịu sự đe dọa của nước mặn. Gồm một phần tỉnh Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp và Long An với khoảng 1,4 triệu ha. Diện tích này đủ để cân đối lương thực cho cả nước. Vùng 2, tập trung cho cây ăn trái. Vùng 3 ven biển, tập trung mô hình lúa – tôm, tức nuôi tôm và trồng xen lúa vào mùa mưa. Theo GS Xuân, điều này không chỉ tuân thủ tự nhiên để giảm bớt chi phí đầu vào, mà còn góp phần nâng cao chất lượng lúa gạo và nhất là nâng cao an ninh lương thực theo khái niệm mới.

Trồng lúa với vùng chuyên canh tập trung, gạo Việt sẽ thơm ngon hơn

Thực tế, thời gian qua, nhiều địa phương trồng lúa mọi lúc, mọi nơi, bất chấp lợi thế tự nhiên. Thậm chí là đưa cây lúa lên vùng cao, hay ngọt hóa bằng mọi giá vùng ven biển để trồng lúa… Điều này sẽ “giết chết” thế mạnh cây bản địa. Đồng thời, tiếp tay cho nạn lạm dụng hóa chất. Điều này giúp điều khiển cây trồng, vật nuôi thích ứng với điều kiện môi sinh “lạ”. Đồng thời, còn làm suy thoái môi trường nông nghiệp. “Nếu được trồng thuận thiên, với vùng chuyên canh tập trung, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp thuận tiện hơn trong việc hỗ trợ kỹ thuật, xây dựng vùng nguyên liệu, chắc chắn gạo Việt sẽ ngon hơn, thơm hơn và an toàn hơn. Khi đó cũng dễ dàng chiếm lĩnh thị trường trong nước và quốc tế”- GS Xuân kỳ vọng.

Xem thêm tại: Thông tin thị trường